A Different Medicine, Postcolonial Healing in the Native American Church, Joseph D. Calabrese, Oxford University Press, 2013
Deze studie is het resultaat van twee jaar veldwerk bij de Navajo in New Mexico. De auteur heeft naast een antropologische ook een klinische achtergrond, en combineerde het veldwerk gedurende een jaar met werk in een kliniek gericht op het ondersteunen van Native American jongeren met een drugs- en/of alcoholprobleem. Deze unieke combinatie van antropologie en klinische psychologie mondt uit in een ‘klinische etnografie’, waarbij de auteur het gebruik van peyote binnen de Native American Church analyseert. Hij onderzoekt enerzijds de plaats die peyote inneemt binnen de cultuur en de symboliek binnen het ritueel, en anderzijds de toepassing ervan binnen een klinisch traject waarbij jongeren worden geholpen om hun verslaving te overwinnen met behulp van rituelen.
Het eerste deel van het boek, ongeveer een derde van het geheel, gaat in op de methodiek en de theoretische onderbouwing die noodzakelijk is om naar genezingspraktijken in andere culturen te kijken. Voor niet-antropologen is dit zeer verhelderend, omdat het goed laat zien met welke problemen een onderzoeker wordt geconfronteerd als de gebruiken binnen een bepaalde cultuur sterk afwijken van de gebruiken die hij of zij gewend is. De belangrijkste onderwerpen die in dit deel aan bod komen zijn de gevaren van etnocentrisme en de noodzaak van zelfreflectie, maar onder deze noemer worden ook enkele spannende ideeën besproken die ons begrip van therapie verbreden. De nadruk op hoe een therapie is ingebed in de cultuur en mythologie roept tegelijkertijd vragen op over hoe dit al dan niet in onze eigen cultuur gebeurt.
Calabrese stelt dat bij de Navajo (en vele andere traditionele culturen die psychoactieve stoffen op een rituele wijze gebruiken) concepten als psychofarmacologie en psychologie niet als zodanig bestaan en zij dus niet denken in termen van deze twee onderscheiden wetenschapsgebieden. Ook is de symboliek binnen de rituelen verbonden met de bredere culturele mythologie, waardoor het helingsproces wordt ingebed in een algemene verhaallijn die op iedereen van toepassing is. In het Westen is deze zogeheten therapeutische ‘emplotment’ vaker gericht op een wetenschappelijk model van de psyche, of op een persoonlijk verhaal dat richting dient te geven aan het helingsproces.
Door ons bewust te worden van onze culturele vooroordelen in een dialectiek met andere culturen, kunnen we anderen én onszelf beter leren begrijpen. Calabrese probeert dan ook empathie opwekkende teksten te schrijven die bijdragen aan een beter begrip van de ander en daardoor van onszelf. Door zijn onderzoek te richten op het gebruik van psychoactieve stoffen binnen een genezingsritueel dat tegelijkertijd spiritueel van aard is, hoopt Calabrese aan te tonen dat gangbare visies op het gebruik van dergelijke middelen aan herziening toe zijn. In plaats van een focus op wie welke stoffen tot zich neemt, pleit hij voor een analyse die zich richt op de manier waarop dergelijke stoffen worden gebruikt binnen een bredere culturele context, en op de vraag of die wel of niet nuttig of helend kan zijn.
In het tweede deel gaat Calabrese dieper in op de symboliek binnen de rituelen van de Native American Church. Eerst bespreekt hij de geschiedenis van deze kerk en de manier waarop zij door de geschiedenis steeds opnieuw verkeerd is begrepen (als heidens ritueel of als een excuus om drugs te gebruiken). Vervolgens behandelt hij achtereenvolgens de visie van leden van de kerk met betrekking tot peyote, de aard van de ceremonie, de rol die de kerk speelt in de socialisatie en het scheppen van onderlinge banden. Ook de manier waarop de ceremonies binnen de Native American gezondheidszorg zijn ingebed komt aan bod.
De leden van de kerk beschouwen peyote zowel als medicijn als als geest. Sommigen leggen de nadruk meer op de ene interpretatie, anderen juist meer op de andere, waardoor er geen eenvormig begrip is te onderkennen. Calabrese benadrukt de persoonlijke relatie die mensen hebben met peyote en bevestigt hiermee dat persoonlijke interpretaties mogelijk blijven. Deels passen deze interpretaties in de bredere (niet exclusief Native American Church aanhangende) Navajocultuur, en deels zijn ze uniek voor deze kerk.
De ceremonie zelf is gericht op heling en het ritueel ondersteunt dit proces door middel van de vele symbolen die centraal staan. Door te reflecteren op de symbolen, te communiceren met het medicijn of de geest van peyote, en door de transformatieve kracht van de ervaring zien mensen hun eigen leven in het licht van de mythologie van dood en wedergeboorte waarbinnen hun heling betekenis krijgt. Het therapeutische proces is minder gericht op de relatie therapeut/patiënt en meer op de persoonlijke relatie die een persoon aangaat met het medicijn binnen een rituele context.
De leden van de kerk zien de ceremonies ook als een vorm van socialisatie, waarbij familiebanden en vriendschappen worden versterkt. Kinderen worden al op vroege leeftijd meegebracht indien ze daar zelf interesse in hebben. Hier bestaat binnen de Westerse/christelijke cultuur veel weerstand tegen, maar Calabrese laat zien dat het na decennia nog steeds niet is aangetoond dat er enige negatieve gevolgen zijn verbonden aan het gebruik van peyote door jonge mensen binnen de kerk. Peyote wordt gezien als een kracht die helpt bij het versterken van de onderlinge banden en die mensen stimuleert om ethisch te leven. Het speelt ook een rol in de opvoeding en ontwikkeling van jonge Navajo. Er zijn bijvoorbeeld speciale ceremonies om hen te ondersteunen bij de uitdagingen die zij tegenkomen in hun reguliere opleiding, waarbij men als groep bidt om hen te helpen.
De Native American Church ceremonie heeft zelfs een plaats gekregen binnen officieel goedgekeurde behandelmethoden bij jongeren die problemen hebben met drugsgebruik. Dit terwijl peyote officieel op een lijst staat van drugs die geen medische toepassing hebben. Calabrese heeft in zijn werk aan de kliniek gezien hoe het ritueel jongvolwassenen met een dergelijke problematiek ondersteunt in hun helingsproces, en merkt tegelijkertijd op dat door de officiële goedkeuring van het gebruik de bureaucratische machine grip krijgt op de vorm van het ritueel; het moet bijvoorbeeld specifiek gericht zijn op het behandelen van verslaving bij één of meerdere jongeren in plaats van een meer algemeen ritueel zoals bij de reguliere diensten van de kerk.
Met dit boek pleit Calabrese voor een herwaardering van culturele pluriformiteit ten opzichte van de geestelijke gezondheidszorg. Door personen die als patiënt worden geholpen te verbinden met een gebruik uit hun eigen traditie, wordt een waardevol aspect van hun genezingsproces aangesproken. Met name jongeren met alcohol- en drugsproblemen krijgen door de peyoteceremonies een praktisch voorbeeld van het omgaan met een psychoactieve stof op een manier die niet destructief en in veel gevallen zelfs helend is. Tegelijkertijd verbindt het hen opnieuw met hun ouders en familie en herstelt het banden die eerder waren verbroken. Door te erkennen dat er meerdere wegen zijn die helpen in het helingsproces, laat Calabrese het algemeen heersende culturele etnocentrisme en de ideologische vooroordelen zien die ons vaak belemmeren op een heldere manier na te denken over het traditionele gebruik van psychoactieve stoffen in andere culturen.
Al met al is dit boek een uitstekende toevoeging aan de bestaande literatuur over de Native American Church, met name doordat het probeert om culturele vooroordelen aan te kaarten en te vermijden, zodat een analyse kan ontstaan vanuit wederzijds respect. Dit is niet alleen van belang voor het gebruik van een krachtig psychedelisch middel, maar ook om de negatieve impact van het kolonialisme aan het licht te brengen en een wereld te voorzien waarin de pijn die nog steeds leeft onder Native Americans kan worden overwonnen en geheeld.
Koop dit boek via bookdepository.com en ondersteun daarmee Stichting OPEN
