Ayahuasca Shamanism in the Amazon and Beyond, edited by Beatriz Caiuby Labate & Clancy Cavnar, Oxford University Press, 2014.
Dit boek werd onlangs door de redacteuren gepresenteerd op de World Ayahuasca Conference 2014. Het is deel van een serie getiteld Oxford Ritual Studies en geeft ons de resultaten van het veldwerk van een verscheidenheid aan antropologen in verschillende delen van het Amazonegebied (Peru, Brazilië en Colombia) en daarbuiten (Zuid-Brazilië en stadscentra in de regio). Het boek vloeit voort uit de Amazon Conference: Amazonian Shamanism, Psychoactive Plants and Ritual Reinvention, die plaatsvond aan de universiteit van Heidelberg in 2010.
De essays gaan over verschillende groepen mensen die ayahuasca gebruiken: over stammen die ayahuasca gebruiken in wat als een traditionele setting beschouwd kan worden, over stammen die recent ayahuasca zijn gaan gebruiken, over de mestizo sjamanen en over de toeristen die vooral uit Noord-Amerika en Europa het Amazonegebied in komen om ayahuasca te gebruiken . Deze diversiteit zorgt voor een gevarieerde collectie van essays, waaruit als geheel blijkt dat ayahuasca zowel gebruikt wordt om cultuur en identiteit op te bouwen, als om verbindingen en uitwisseling aan te gaan tussen stammen en/of groepen.
Het beeld dat hieruit naar voren komt laat ons zien dat sommige van de wijdverspreide noties rond de geschiedenis van ayahuasca en de manier waarop het traditioneel gebruikt wordt ongefundeerd zijn en nodig herzien dienen te worden. Een voorbeeld is dat de meeste bestudeerde stammen in dit boek slechts relatief recent ayahuasca zoals wij dat nu kennen zijn gaan gebruiken, sommige, zoals de Shipibo, sinds rond de 150-200 jaar, en andere slechts sinds enkele decennia. Dit zorgt voor een aantal belangrijke vragen over ‘traditionaliteit’ en hoe het gebruik van ayahuasca de culturele identiteit van deze stammen heeft veranderd. In het algemeen laten de auteurs zien dat het overnemen van het gebruik van ayahuasca ervoor heeft gezorgd dat de betreffende stammen hun identiteit rondom dit gebruik hebben gebouwd, terwijl de groei van het toerisme dit effect nog heeft versterkt. Een ander effect van het toerisme is dat de ‘traditionele manieren om ayahuasca te gebruiken ’ getransformeerd zijn door de verwachtingen en de conceptuele frameworks van de toeristen, wat heeft geresulteerd in de opkomst van retreat centers met een focus op persoonlijke ontwikkeling en heling met een eclectische aanpak die sterk afwijkt van de rituele sjamanistische context waarbinnen de lokale bevolking ayahuasca gebruikt. Men incorporeert elementen uit andere spirituele tradities in de behandeling, zoals zweethutten, Ayurvedische behandelingen, enzovoort. De essays laten zien dat culturele uitwisseling deze praktijken sterk vormgeeft, in tegenstelling tot het idee dat er een-richtingsverkeer is van lokale wijsheid die wordt doorgegeven aan de toeristen.
De vraag of dit een positieve of negatieve ontwikkeling is, wordt niet gesteld, maar de boodschap die dit boek geeft is dat ondanks het feit dat de verspreiding van het gebruik van ayahuasca recenter is dan veelal gedacht en dat de wijze van gebruik ook continu verandert, het gebruik van ayahuasca in het vormen van culturele identiteiten niet minder legitiem is. In het kort openen deze essays enkele nieuwe paden voor het onderzoeken van de wisselwerking tussen traditie, cultuur, identiteit en ayahuasca. Dit boek is een welkome toevoeging voor wie geïnteresseerd is in het gebruik van ayahuasca in het Amazonegebied en daarbuiten, zowel voor antropologen als voor hen die een meer algemene interesse in ayahuasca hebben. Aanrader!
Koop dit boek via bookdepository.com en steun daarmee Stichting OPEN
