Sacred Knowledge. Psychedelics and Religious Experiences. William A. Richards. New York: Columbia University Press. ISBN: 9780231174060
William A. (Bill) Richards is een van de weinige nog in leven zijnde mensen die zowel betrokken waren bij de ‘eerste golf’ van onderzoek met psychedelica – in de jaren zestig en zeventig – als bij het huidige tijdperk van psychedelisch onderzoek. Het is dan ook moeilijk om zich iemand voor te stellen die beter geschikt is om te praten over de waarde van religieuze, spirituele of mystieke ervaringen, spontaan dan wel ingeleid door psychedelische substanties, dan Richards, met zijn formele opleiding in klinische psychologie, vergelijkende godsdienstleer, theologie en godsdienstpsychologie, alsook zijn persoonlijke ervaringen met psychedelische en mystieke bewustzijnstoestanden.
Zonder het specifiek te benoemen pakt Sacred Knowledge de draad op waar William James’ klassieker The Varieties of Religious Experience de lezer achterliet met vragen over mystieke ervaringen veroorzaakt door psychedelische substanties. Met slechts een enkele mislukte mescaline-poging en beperkte door lachgas geïnspireerde inzichten, wijdde James nooit een hoofdstuk aan exogeen opgeroepen mystieke bewustzijnstoestanden. Richards daarentegen wijdt hier een heel boek aan, en laat de lezer op eloquente wijze kennismaken met de vele facetten van door psychedelica opgewekte mystieke staten van bewustzijn. Sacred Knowledge is niet alleen een wetenschappelijk werk over de raakvlakken tussen psychedelica en mysticisme, maar ook een persoonlijke en professionele geschiedenis van Richards’ eigen verhouding met deze onderwerpen.
Na het geven van een historisch overzicht van onderzoek met psychedelica, en een nadere beschrijving van hoe hij zelf in deze materie verwikkeld raakte, schetst Richards een onderscheid tussen visionaire en mystieke bewustzijnstoestanden en wijdt hij een hoofdstuk aan elk van de essentiële kenmerken van mystieke ervaringen, zoals intuïtieve kennis van het goddelijke (ongeacht of men dat nu ‘God’, ‘Allah’, ‘Jahweh’, ‘Brahman’, ‘Celestial Buddha Fields’ of de ‘Leegte’ noemt), gevoelens van eenheid, en het onuitsprekelijke karakter van de ervaring (ook al beschrijft Richards dit toch op bewonderenswaardige wijze).
Hij snijdt een aantal gemeenschappelijke thema’s aan die doorheen de geschiedenis en in verschillende culturen door mystici worden beschreven, zoals de bewering dat liefde uiteindelijk aan de bron ligt van alles en dat het bewustzijn onverwoestbaar is. Richards slaagt erin deze onderwerpen te behandelen met academische nauwkeurigheid, zonder de in het boek beschreven waarden en inhoud van de ervaringen te depreciëren. De auteur schuwt evenmin de diepe metafysische, ontologische en existentiële vraagstukken, waarmee vele mensen die deze mystieke staten van bewustzijn ervaren hebben, worden geconfronteerd. Wat is de zin van het leven? Wat is God? Richards zet, om deze kwesties aan te gaan, net zo makkelijk Griekse filosofen uit de Oudheid in, als Bijbelse referenties zoals de bekering van Paulus op weg naar Damascus, of Dante’s Divina Commedia, alsook referenties naar zijn persoonlijke ervaringen, of de woorden van patiënten op hun sterfbed.
Het derde deel concentreert zich op (inter)persoonlijke aspecten, zoals het belang van vertrouwen voor het mogelijk maken van een weldadige ervaring. Het behandelt ook moeilijkere ervaringen zoals angst, spanning en wanhoop, en hoe hiermee om te gaan. Richards staat stil bij de dood en hoe daar in het Westen mee wordt omgegaan, en wijdt een hoofdstuk aan wat mogelijk de grootste uitdaging is inzake uiterst diepzinnige ervaringen: hoe de hieruit verkregen inzichten volledig te verwerken in het dagelijkse leven. Hij komt met richtsnoeren over hoe men gunstige ervaringen kan maximaliseren en hoe men mogelijke risico’s kan beperken. In deel IV geeft Richards een overzicht van hedendaags onderzoek en ook richtingen voor toekomstige studies naar de mogelijke toepassingen van psychedelische stoffen in onderwijs, geneeskunde en religie. Aan het einde van het boek deelt hij een aantal door de jaren heen vergaarde inzichten, en is tevens een uitgebreide playlist te vinden van muziek die tijdens vele psychedelische sessies is gebruikt, waar door honderden deelnemers naar is geluisterd, en die door decennialang onderzoek is geperfectioneerd, twee heerlijke bonussen.
Door zijn enorme ervaring in het omgaan met alternatieve bewustzijnstoestanden (‘alternative’ in het Engels; hij verkiest dit boven het vaak gebruikte ‘altered’, wat ‘gewijzigd’ betekent, red.), in het begeleiden van vrijwilligers, patiënten en onderzoeksdeelnemers doorheen deze staten, en in het trachten te doorgronden van deze diepgaande veranderingen in het bewustzijn, is Richards een vriendelijke, doch kritische, waarnemer geworden. Hij geeft een overvloed aan bewijs voor zijn hoofdstelling, namelijk dat psychedelica, wanneer deze aan goed voorbereide mensen worden gegeven, in een setting van behulpzaamheid en vertrouwen, en onder begeleiding van een ervaren en invoelende gids, steevast tastbare en gunstige effecten geven.
Het is moeilijk om je iemand voor te stellen die beter dan Bill Richards geschikt is als pleitbezorger van psychedelicagebruik voor het bevorderen van spiritueel, psychologisch of educatief welzijn. De schat aan waardevolle ervaringen, expertise, kennis en begrip die Richards over de jaren heen heeft verzameld en die hij met ons deelt in Sacred Knowledge, maakt dit werk erg waardevol en een genot om te lezen. Het prachtige en subtiele omslagontwerp bij deze hardcover-editie (zeker niet onbelangrijk) draagt hier ontegenzeggelijk bij aan de leeservaring. Weinig mensen zouden Sacred Knowledge geschreven kunnen hebben, en nog minder zo welbespraakt als Richards dat heeft gedaan. Het is een absolute aanrader voor eenieder die een interesse heeft in mystieke ervaringen of de mogelijke toepassingen van psychedelische substanties, maar het is waarschijnlijk net zo relevant voor goedgeïnformeerde academici met een interesse in diepe, mogelijk levensveranderende, alternatieve bewustzijnstoestanden.
Koop dit boek via bookdepository.com en steun daarmee Stichting OPEN.
Lees hier ons interview met Bill Richards.
